به طور کلی نقشآفرینی نهادهای بازار سرمایه مانند گروههای خدمات بازار سرمایه و تأمین سرمایهها در تأمین مالی اقتصاد از طریق سازوکاری بنام پذیرش تعهد پذیرهنویسی صورت میگیرد. ازاینرو درک بهتر نقش «گروه خدمات بازار سرمایه پاسارگاد» در تأمین مالی بنگاهها مستلزم آشنایی دقیقتر با مفهوم پذیرهنویسی و پذیرش تعهد پذیرهنویسی است. در بخش بعدی به این مفاهیم پرداخته میشود.
پذیره نویسی چیست؟
در اصطلاح حقوقی، پذیرهنویسی به عملی حقوقی اطلاق میشود که طی آن شخص متعهد به تأمین قسمتی از سرمایه مورد نیاز یک شرکت میشود. معنی تحتاللفظی پذیرهنویسی نیز امضا کردن یک سند و نوشته و پذیرفتن تعهدی است که در آن سند به آن اشارهشده است.
در ادبیات رایج بازار سرمایه، پاسخ پذیره نویسی چیست به اصطلاحی اشاره میکند که مربوط به شرکتهای /نهادهای هنوز شکل نگرفته است. در واقع موسسان شرکت/نهاد مورد نظر برای تأمین نیازهای مالی خود برای تاسیس شرکت و شروع به کار نیاز به سرمایههایی دارند. عمل پذیرهنویسی در بورس فرایندی است که این سرمایه اولیه را در اختیار آنها خواهد گذاشت.
فرایند پذیرهنویسی برای شرکتهای سهامی عام صورت میپذیرد. شرکتهای سهامی عام از نظر قانونی زمانی تشکیل میشوند که کلیه سرمایه مورد نیازشان تضمین شده باشد. این مبلغ توسط سرمایهگذاران و موسسان، تأمین و تضمین میگردد. در واقع در فرایند پذیرهنویسی سرمایهگذاران متعهد میشوند که مبلغ موردنیاز را در قبال خرید اوراق بهادار پرداخت نمایند. این مشارکت معمولاً سودآور است و سبب ترغیب سرمایهگذاران به شرکت در پذیرهنویسی میگردد.
فرایند پذیره نویسی شرکتها به چه شکل است؟
فرایند پذیرهنویسی در ایران مجموعهای از مراحل است که با هدف تأمین سرمایه برای تأسیس یک شرکت جدید یا تامین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار انجام میشود. این فرایند توسط سازمان بورس نظارت و مدیریت میشود. اگر به دنبال گام های اصلی در فرایند پذیرهنویسی چیست هستید، مراحل زیر این فرایند را برای شما مشخص خواهد کرد.
صدور مجوز تأسیس یا انتشار
قبل از هر چیز، موسسان شرکت باید درخواست تأسیس شرکت را به همراه اساسنامه، برنامههای مالی و دیگر مدارک مورد نیاز به سازمان بورس و اوراق بهادار ارائه دهند. همچنین چنانچه شرکتی مایل به انتشار اوراق بدهی باشد باید مراحل رسمی درخواست صدور مجوز انتشار اوراق را در سازمان بورس طی کند. پس از بررسی و ارزیابی درخواست، در صورت تأیید، سازمان بورس مجوز تأسیس شرکت یا انتشار اوراق بدهی و پذیرهنویسی آنها را صادر میکند.
تهیه و انتشار اعلامیه پذیرهنویسی
پس از دریافت مجوز، شرکت باید اعلامیه پذیرهنویسی را تهیه کرده و به تأیید سازمان بورس برساند.این اعلامیه شامل اطلاعات مربوط به شرکت، اهداف سرمایهگذاری، مبلغ سرمایه لازم، تعداد و ارزش اسمی سهام یا اوراق بهادار، و شرایط پذیرهنویسی است. سپس اعلامیه پذیرهنویسی بصورت عمومی منتشر میشود تا عموم مردم و سرمایهگذاران بالقوه از آن آگاه شوند.
فرایند ثبتنام و واریز سرمایه
پس از انتشار اطلاعیه پذیرهنویسی، یک بازه زمانی برای شرکت در پذیرهنویسی تعیین میشود و در آن بازه زمانی افراد علاقهمند میتوانند از طریق روشهای مشخص شده (که امروزه اغلب سیستمهای معاملاتی آنلاین موجود در بازار سرمایه هستند) اقدام به ثبتنام و واریز سرمایه برای مشارکت در پذیرهنویسی کنند. در این مرحله پذیرهنویسان باید مبلغ تعیینشدهای (معمولاً درصدی از ارزش اسمی سهام) را به حساب شرکت واریز کنند.
تخصیص سهام یا اوراق بهادار
پس از اتمام دوره پذیرهنویسی، سهام متناسب با مبلغ واریز شده و یا سایر اوراق بهادار پذیرهنویسی شده به پذیرهنویسان تخصیص داده میشود. در صورتی که پذیرهنویسی موفق باشد و سرمایه مورد نیاز جمعآوری شود، فرایند تخصیص سهام نهایی و تاییدیه از طرف سازمان بورس صادر میشود.
در صورتی که مبلغ مورد نیاز جمعآوری نشود، ممکن است فرایند تمدید یا حتی لغو شود و پول به پذیرهنویسان بازگردانده شود. اهمیت نقش «متعهد پذیرهنویس» در این مرحله بیشتر مشخص میشود. وجود یک نهاد متعهد پذیرهنویس موفقیت فرآیند پذیرهنویسی را تضمین میکند و نگرانی ناشر اوراق بهادار از بابت عدم موفقیت پذیرهنویسی را برطرف میسازد.
ثبت شرکت
پس از اتمام موفقیتآمیز فرایند پذیرهنویسی و تخصیص سهام، موسسان میتوانند شرکت را به صورت رسمی ثبت کنند. مدارک لازم برای ثبت شرکت به همراه اطلاعات سرمایهگذاری و تاییدیههای لازم به اداره ثبت شرکتها ارائه میشود.
لازم به توضیح است مراحل فوق به طور کلی فرایند پذیرهنویسی اوراق بهادار شرکتها در ایران را نشان میدهد، که با توجه به نوع شرکت یا صندوق، اوراق بهادار تحت پذیرهنویسی و شرایط خاص هر پذیرهنویسی ممکن است تفاوتهایی در فرآیند اجرایی آنها وجود داشته باشد.
به دلیل همین پیچیدگیهای اجرایی و حقوقی نیز در اجرای این مراحل، شرکتها از خدمات مشاوران مالی و حقوقی برای تسهیل فرآیند پذیرهنویسی استفاده میکنند. در مواقعی حتی استفاده از خدمات مشاوره سرمایهگذاری برای اخذ موافقتهای لازم از سازمان بورس ضروری است. ذکر این نکته نیز لازم است که تمام فرایند پذیرهنویسی عمومی تحت نظارت مستقیم سازمان بورس و اوراق بهادار انجام میشود تا از شفافیت و قانونی بودن آن اطمینان حاصل شود.
تعهد پذیره نویسی چیست؟
چنانچه اشاره شد فرایند پذیرهنویسی همیشه با موفقیت همراه نیست و ممکن است خریداران اصلاً تمایلی به خرید اوراق بهاداری که در حال پذیرهنویسی هستند نداشته باشند یا اوراق مربوط به آن شرکت بهصورت کامل به فروش نرود. «تعهد پذیرهنویسی» تعهد اولیه یک شرکت گروه خدمات بازار سرمایه یا شرکت تأمین سرمایه برای خرید اوراق بهادار در حال انتشار یک شرکت قبل از عرضه عمومی آن به بازار است.
این شرکت گروه خدمات بازار سرمایه است که در فرایند تعهد پذیرهنویسی پس از بررسی سهام یا اوراق بهادار شرکتِ داوطلب، بهای آن را از طریق روشهای ارزشگذاری مشخص میکند، سپس با معرفی شرکت داوطلب برای ورود به مرحله پذیرهنویسی عمومی، متعهد میشود تا اگر اوراق بهادار شرکت تا پایان دوره پذیرهنویسی عمومی در بازار خریداری نشد، خود مستقیماً آن را خریداری کند.
بدین ترتیب شرکتهای داوطلب تامین مالی میتوانند بدون نگرانی از استقبال بازار از اوراق بهادار آنها و بدون نیاز به اینکه دغدغه یافتن خریدار برای اوراق بهادار خود را داشته باشند، از طریق بازار سرمایه تامین مالی کنند.
تفاوت عرضه اولیه با پذیره نویسی چیست؟
در عرضه اولیه (IPO)، سهام یک شرکت که قبلاً به صورت خصوصی بوده است، برای اولین بار در بورس عرضه میشود. در واقع سهامداران قبلی بخشی از سهام شرکت را برای نخستین بار در بورس و به عموم سرمایهگذاران میفروشند. این فرآیند به شرکت امکان میدهد تا از طریق فروش سهام به عموم سرمایهگذاران، به یک شرکت سهامی عام تبدیل شود و از مزایای وارد شدن در بازار سرمایه استفاده کند. ضمن اینکه قیمت منصفانه و بازاری هر سهم شرکت نیز در این فرآیند کشف میشود.
در حالیکه پذیرهنویسی معمولاً به فرآیند جذب سرمایه برای تشکیل یک شرکت یا انتشار اوراق بدهی جدید اشاره دارد. در این مرحله هنوز شرکتی تشکیل نشده یا اینکه اوراق بدهی جدید منتشر شده و سرمایهگذاران متعهد به خرید سهام این شرکت یا این اوراق هستند.
در عرضه اولیه، شرکت در حال فعالیت است و سابقه مالی دارد، اما سهام آن بهصورت عمومی معامله نمیشد. اما پذیرهنویسی معمولاً برای شرکتهای در حال تأسیس یا انتشار اوراق بدهی جدید استفاده میشود. سرمایهگذاران در این مرحله به تشکیل یا گسترش شرکت کمک میکنند. به همین دلیل هم ریسک مشارکت در یک عرضه اولیه معمولاً کمتر است زیرا شرکتها سابقه عملکرد دارند و اطلاعات مالی و عملیاتی آنها از قبل موجود است.
ضمن اینکه «معمولاً» برای ترغیب سرمایهگذاران به مشارکت در عرضه اولیه، سهام به قیمتی پائینتر از ارزش واقعی برآورد شده شرکت عرضه میشود. به همین دلیل هم اغلب پس از عرضه اولیه سهام یک شرکت، قیمت آن روی تابلو تا مدتها پس از عرضه اولیه رشد میکند. اما در پذیرهنویسی ریسک بیشتر است زیرا ممکن است شرکت هنوز تشکیل نشده باشد یا عملکرد مالی و برنامههای آینده آن به وضوح مشخص نباشد.
در نتیجه، عرضه اولیه به معنی اولین بار ورود سهام یک شرکت به بازار بورس است، در حالی که پذیرهنویسی معمولاً به جمعآوری سرمایه برای تأسیس یا گسترش یک شرکت یا انتشار اوراق جدید برای آن اشاره دارد.
چگونه در پذیره نویسی شرکت کنیم؟
برای شرکت در پذیرهنویسی تاسیس شرکتهای سهامی عام و نیز تاسیس صندوقهای سرمایهگذاری جدید در بورس داشتن یک کد معاملاتی نزد هر کدام از شرکتهای کارگزاری رسمی الزامی است. اطلاعیه پذیرهنویسی مربوط به آنها نیز معمولاً از طرف بورسها و یا کارگزاریها اطلاعرسانی عمومی میشود. کافی است تا در بازه زمانی مشخص شده برای پذیرهنویسی، با واریز مبلغ مورد نیاز، «نماد» بورسی مشخص شده برای پذیرهنویسی خریداری شود.
لیست پذیره نویسی شرکتها را از کجا مشاهده کنیم؟
این روزها با توجه به استقبال نسبی سرمایهگذاران به خدمات مدیریت دارایی و مشارکت در پذیرهنویسی صندوقها و شرکتهای تازه تاسیس، شرکتهای کارگزاری نسبت به معرفی و تبلیغ نمادهای تحت پذیرهنویسی به مشتریان خود اقدام میکنند. ضمن آنکه، اطلاعیه پذیرهنویسی تمام اوراق بهادار در سایتهای اطلاعرسانی شرکت بورس تهران و شرکت فرابورس ایران بصورت عمومی منتشر میشوند.
آیا پذیره نویسی سود دارد؟
پاسخ به این سوال کاملاً به اوراق بهاداری که پذیرهنویسی میشوند بستگی دارد. اگر شرکتی که پذیرهنویسی آن انجام میشود، آینده رشد قابلتوجهی داشته باشد، سهام آن در بلندمدت سودده خواهد بود. تحلیل وضعیت مالی و چشمانداز رشد شرکت از جمله موارد مهم در ارزیابی سودآوری پذیرهنویسی است.
ضمن آنکه وضعیت کلی بازار سرمایه و اقتصاد نیز میتواند تأثیر زیادی بر سودآوری پذیرهنویسی داشته باشد. در شرایطی که بازار رونق داشته باشد، احتمال افزایش قیمت سهام بیشتر است و برعکس، در شرایط رکود، ممکن است پذیرهنویسان زیان ببینند.
باید دقت داشت پذیرهنویسی همیشه با ریسکهایی همراه است، بهخصوص در مواقعی که بازار ناپایدار است یا شرکت موردنظر سابقه کافی در بازار ندارد. در این موارد، ممکن است قیمت سهام پس از عرضه کاهش یابد. بهطور کلی، پذیرهنویسی میتواند سودآور باشد، اما لازم است سرمایهگذاران با دقت و تحقیق کافی اقدام کنند و با ریسکهای احتمالی نیز آشنا باشند.
آیا در پذیره نویسی شرکت کنیم؟
شرکت در پذیرهنویسی سهام یک شرکت یا صندوق سرمایه گذاری جدید، به عنوان یک فرصت سرمایهگذاری، ممکن است برای برخی سرمایهگذاران سودآور باشد، اما لازم است مانند هر فرصت سرمایهگذاری دیگر ابعاد از لحاظ بازدهی موردانتظار و ریسک به دقت سنجیده شود. به عنوان چند نکته کلیدی که میتوانید از آنها به عنوان قواعدی سرانگشتی برای تصمیمگیری درباره اینکه آیا در پذیرهنویسی شرکت کنید یا خیر، به عوامل زیر توجه کنید.
تحلیل شرکت یا صندوق در حال پذیره نویسی
ابتدا باید شرکت یا صندوقی که سهام یا واحدهای آن در حال پذیرهنویسی نیست را بشناسید. آیا این شرکت در صنعت خود رشد داشته است؟ آیا برنامههای توسعه و سودآوری قابلاطمینانی دارد؟ اگر واحدهای یک صندوق سرمایهگذاری در حال پذیرهنویسی است، مدیر صندوق چه نهادی است؟ صندوق از چه نوعی است؟ آیا چشم انداز روشنی برای آنها تصور میکنید؟ تحلیل دقیق وضعیت مالی و چشمانداز آینده شرکت و ذینفعان آن، مهمترین معیار تصمیمگیری برای مشارکت در یک پذیرهنویسی عمومی است.
تاثیر وضعیت بازار در سود پذیرهنویسی چیست؟
حتی پذیرهنویسی موفقترین شرکتها هم ممکن است در یک بازار بد با چالش مواجه شود. شرایط کلی بازار سرمایه تأثیر بزرگی در موفقیت پذیرهنویسی دارد. در بازارهای صعودی، پذیرهنویسها و عرضههای اولیهها معمولاً موفقتر هستند و ممکن است قیمت سهام پس از آن به سرعت افزایش یابد. در مقابل، در بازارهای نزولی یا نامطمئن، احتمال نوسانات بیشتر است.
ریسک پذیرهنویسی چیست؟
از لحاظ مالی، پذیرهنویسی معمولاً ریسک بالاتری نسبت به خرید سهام از بازار ثانویه دارد. اگر شرکت تازهوارد یا بازار بیثبات باشد، ممکن است قیمت سهام بعد از عرضه کاهش یابد. این مسئله بهخصوص در پذیرهنویسی و عرضههای اولیه شرکتهای کوچک و متوسط بیشتر محتمل است.
مقایسه با سایر فرصتها
پیش از تصمیمگیری برای شرکت در پذیرهنویسی، باید به سایر فرصتهای سرمایهگذاری که ممکن است ریسک و بازده موردانتظار بهتری داشته باشند نیز توجه کنید. بهعنوان مثال، مقایسه پذیرهنویسی با سرمایهگذاری در صندوقهای سهامی، طلا یا سایر بازارهای موازی میتواند به شما کمک کند تصمیم بهتری بگیرید.
افق زمانی مناسب سرمایهگذاری در پذیره نویسی چیست؟
باید توجه داشت که پذیرهنویسی- به ویژه برای پذیرهنویسی شرکتهای تازه تاسیس- فرآیندی زمانبر است و پس از مشارکت در آن، ممکن است فرآیندهای اداری ثبت و تاسیس شرکت تا زمانی که سهام آن روی تابلو بورس قابل معامله شود ممکن است بسیار طول بکشند.
اگر به دنبال سود سریع هستید، پذیرهنویسی همیشه بهترین گزینه نیست. برخی از سرمایهگذاریهای موفق از پذیرهنویسی نیاز به صبر و زمان دارند تا شرکت به مرحله رشد برسد. بنابراین، در نظرگرفتن افق زمانی سرمایهگذاری در تصمیمگیری برای مشارکت در پذیرهنویسی مهم است.
در مجموع پذیرهنویسی میتواند فرصتی سودآور باشد، اما همراه با ریسکهایی نیز است. قبل از شرکت در هر پذیرهنویسی، مهم است که وضعیت شرکت، شرایط بازار، و استراتژی سرمایهگذاری خود را با دقت بررسی کنید. اگر نمیتوانید بهدرستی این تحلیلها را انجام دهید، توصیه میشود با یک مشاور مالی مشورت کنید.
جمعبندی
در این مقاله برای پاسخ به سوال پذیره نویسی چیست به بررسی مفهوم آن و نحوه شرکت در آن پرداختیم. شرکت در پذیرهنویسی میتواند سودآور باشد یا نباشد و برای انتخاب درست نیاز است که سوالاتی مثل تاثیر وضعیت بازار در سود پذیرهنویسی چیست؟ افق زمانی مناسب سرمایهگذاری در پذیره نویسی چیست؟ و ریسک پذیرهنویسی چیست؟ در ارتباط با هر پروژه جدیدی پاسخ داده شوند.